Wijn uit Savoie, Frankrijk

In Nederland staat de Savoie vooral bekend als wintersportgebied, maar wie hier als wijnfan heeft geskiet, weet dat er te gekke wijnen worden gemaakt. Bubbels, wit en rood: alles is er te vinden en worden bijna altijd gemerkt door een fijne, bergachtige frisheid. Tijd om deze regio eens beter te leren kennen.

De Savoie ligt in het oosten van Frankrijk en grenst aan het meer van Genève en Zwitserland. De Franse Alpen, waaronder uiteraard de Mont Blanc, torenen overal bovenuit en dat maakt gebied ontzettend versnipperd. De meeste wijngebieden liggen bij het meer van Genève, rondom het meer van Bourget of aan de oevers van de Rhône. Zie onderstaand kaartje van Winefolly.

Druivenrassen van de Savoie

Altesse, jacquère voor wit en mondeuse, pinot noir en gamay voor rood. Dat zijn de belangrijkste druivenrassen om te onthouden.

Daarnaast staan er ook wat obscure druiven in de Savoie. Verdesse en etraire de la dui zijn druivenrassen waar je misschien nog nooit van hebt gehoord. Dat komt omdat ze eigenlijk nergens anders dan in de Savoie te vinden zijn. En dan staat er ook niet altijd Vin de Savoie op het etiket, omdat sommige van deze druiven weer niet in de AOC Savoie vallen. Och, de wijnwetgeving, het kan ook nooit makkelijk.

Niet makkelijk wel héél leuk: Wines of the French Alps. In dit boek vind je meer over wijnen van de Savoie en omstreken. Een aanrader om mee te nemen als je naar dit gebied op wintersport gaat.

Witte druiven
Aligoté, altesse, chardonnay, chasselas, jacquère, mondeuse blance, velteliner rouge précoce, roussette d’ayze, gringet (marsanne, verdesse in Isère)

Blauwe druiven
Pinot noir, gamay, mondeuse, cabernet franc, cabernet sauvignon (persan, etraire de la dui, servanin, joubertin in Isère)

De wijngebieden

Het gebied telt ongeveer 2.000 hectare en is verdeeld over vier AOCs:

• AOC Savoie
• AOC Roussette de Savoie
• AOC Seyssel
• AOC Crémant de Savoie

AOC Savoie

AOC Savoie is de grootste appellatie van het gebied en kent een legio aan sub-appellaties. Op de rode wijnen vind je meestal wel de druif op het etiket. Mondeuse, pinot noir en gamay zijn de meest voorkomende druivenrassen voor rode wijn.

• Chignin, Jongieux, Chautagne, rood en rosé voor 90% uit mondeuse, pinot noir en gamay
• Arbin en Saint-Jean-de-la-Porte, uitsluitend rood van mondeuse

Als deze wijnen volgens de regels worden gemaakt, mogen ze de subappellatie op de fles zetten. Zo niet, dan geldt AOC Savoie (mits de wijn bestaat uit toegestane druivenrassen).

Voor wit is het cryptischer, het druivenras staat niet altijd op het etiket.

Apremont, Abymes, St-Jeoire-Prieuré, Chignin, Cruet, Jongieux, Chautagne
Hier staat jacquère aan het roer. Het is de meest aangeplante druif van Savoie met een totale oppervlakte van ongeveer 900 hectare. Het is een druif die zelden hoge suikergehaltes haalt en vaak moet worden gechaptaliseerd (vooral bij hoge opbrengsten).

Chignin–Bergeron
Chignin-Bergeron is gemaakt van 100% bergeron, beter bekend onder de naam roussanne.

Ayze
Staat er Ayze op de fles? Dan moet de wijn voor 50% uit gringet bestaan. Een druif waar niemand ooit van heeft gehoord, groeit bij Ayze, tussen Genève en Chamonix. Bijna uitgestorven; er staat slechts 20 hectare. De druif is waarschijnlijk gerelateerd aan molette (uit Seyssel) en gouais (een belangrijke oerdruif, waar heel veel druiven die we vandaag de dag kennen verwant aan zijn). We dronken er één, Crocus Alpines, van Domaine Famille Montessuit en dat smaakte erg goed (bergachtige frisheid, textuur, iets zilt). Een van de bekendste producenten is overigens Domaine Belluard. Er wordt ook mousserende wijn gemaakt in Ayze.

Crépy, Marin, Marignan en Ripaille
Chasselas kent zijn oorsprong in Zwitserland en dus niet verwonderlijk dat ‘ie vooral staat aangeplant vlakbij het meer van Genève. Het was ooit een belangrijke druif, maar de aanplant telt nu niet meer dan 100 hectare. In het Zwitserse Valais gaat chasselas as fendant door het leven – who knew? Tot 2008 kon je de AOC Crépy raadplegen voor een glas chasselas, maar die appellatie is opgedoekt. Voor de sub-appellaties Crépy, Marin, Marignan en Ripaille – allen dichtbij de Zwitserse grens – moet de wijn uit tenminste 80% chasselas bestaan.

AOC Roussette de Savoie

Deze appellatie zag in 1973 het levenslicht en is speciaal bedoeld voor de wijnen die gemaakt zijn van 100% roussette de savoie – ofwel altesse. Kan het ingewikkelder? Nee.

Binnen Roussette de Savoie zijn er vier subgebieden:

• Frangy (Haute-Savoie)
• Marestel en Monthoux (ten westen van het Meer van Bourget)
• Monterminod (vlakbij Chambéry)

AOC Seyssel

De wijngaarden van Seysel liggen vlakbij de gelijknamige plaats, een deel ligt in Haute-Savoie en een deel aan de westkant van de Rhône-rivier. De meeste witte wijnen worden gemaakt van altesse, maar hier en daar vind je ook molette, een obscuur druivenras dat bijna van het toneel is verdwenen. Er mag ook mousserende wijn worden gemaakt. Gek genoeg moet die dan weer, sinds de komst van AOC Crémant de Savoie, voor 70% uit molette bestaan – tot grote frustratie van de producenten.

AOC Crémant de Savoie

Een relatief jonge AOC, want Crémant de Savoie zag het levenslicht in 2015. De oogst van 2014 kon als eerste worden gebruikt en kwamen, na minimaal 12 maanden rijping, in december 2015 op de markt.

Net als alle andere crémants moet ook Crémant de Savoie volgens de traditionele methode worden gemaakt. Het moet minimaal negen maanden sur lie rijpen, gevolgd door een rijping na dégorgement van drie maanden.

De toegestane druivenrassen zijn dezelfde als de druivenrassen die in de regio worden gebruikt voor stille wijnen. En dat is handig in de Savoie, aangezien zij ook chardonnay en pinot noir aangeplant hebben staan, net als in Champagne. Maar zo makkelijk is het niet. Er zijn meer regels omtrent de druivenrassen. Typiciteit is belangrijk, en bovendien maken we een Crémant de Savoie en geen champagne en dus staat er het volgende in de wet vastgelegd:

• De blend moet minimaal 40% jacquère bevatten;
• De blend moet minimaal 60% jacquère en altesse bevatten (maar dit mag ook alleen jacquère zijn, zoals bijvoorbeeld in deze bubbel van Quénard;
• De overige 40% mag worden aangevuld met andere druivenrassen uit de Savoie, maar de blauwe druivenrassen mogen nooit meer dan 20% van de blend uitmaken.

Ook het noemen waard: IGP Vin des Allobroges

Als je in Chamonix een willekeurige wijnwinkel binnenloopt – voor een klein dorp hebben ze er verrassend veel – ontkomt niet aan Vin des Allobroges. Het is weliswaar een IGP, maar wel een interessante. In een notendop: het gebied is groter dan AOC Savoie en er zijn veel meer druivenrassen toegestaan. Mousserende wijnen mogen sinds 2016 niet meer gemaakt worden onder deze IGP. Probeer eens de schiste van Domaine des Ardoisières. Steengoed en fijne bijkomstigheid: laag in alcohol (11-12%).

Meer weten?

Dan raad ik je het boek van Wink Lorch genaamd Wines of the French Alps van harte aan. Ook schreef ik eerder een blog over de wijn van Adrian Berlioz uit Chignin.