Een wijnfan in Priorat

Uit gesprekken voorafgaand aan dit tripje, bleek dat weinig mensen de Priorat kennen. Die streek kun je echt alleen laten vallen bij wijnliefhebbers. Bij de rest kan je maar beter volstaan met ‘een stukje onder Barcelona’ om te vertellen waar je naartoe gaat. Dat is ook niet zo gek, want behalve wijn gebeurt er daar niet zoveel. Geen probleem, want over die wijn valt dan ook van alles te vertellen! In dit blog vertel ik je meer over het unieke karakter van de Priorat en de wijnen die daar vandaan komen.

Unieke kenmerken

De Priorat is naast de veel bekendere Rioja de enige Spaanse wijnstreek met het hoogste kwaliteitslabel DOQ (Denominació d'Origen Qualificada in het Catalaans, DOCa in het Spaans). Ter vergelijking: in de Priorat is zo’n 2.000 hectare aan wijngaarden, in de Rioja 65.000. Geen wonder dat de Rioja heel veel bekender is.

De Priorat is een klein gebied dat bestaat uit 12 dorpjes en dat gebied is nagenoeg helemaal omsingeld door de DO Montsant. Die Montsant is niet alleen de naam van een wijngebied, maar ook van een bergketen: Sierra de Montsant. Juist die bergketen heeft een belangrijke invloed op het klimaat in de Priorat. Hij houdt namelijk de koele noorderwind tegen en daardoor kan het ontzettend lang heet en droog blijven in de zomer. Daarnaast zijn er ook nog eens behoorlijke hoogteverschillen. Het is er allemaal erg steil en het landschap zorgt voor allerlei micro-klimaten.

Dan is er nog een laatste aspect dat de Priorat bijzonder maakt: de bodem. Die bestaat uit verweerd leisteen en kleine deeltjes mica (dat is een groep van mineralen, die een kristalachtige schittering geeft in de steen). Die bodem heet llicorella en is ontzettend arm. Daar zitten bijna geen voedingsstoffen in en dat zorgt ervoor dat de druivenplanten hard moeten werken en een lage opbrengst geven.

Gods trap

Priorat is Catalaans en dat betekent in het Nederlands priorij (klooster). De wijngaarden in dat gebied hebben we aan de Carthusische monniken te danken. Die bouwden daar een klooster omdat – zo wil het verhaal – een herder een visioen had. Hij zag engelen de berg op lopen, alsof ze via een trap naar de hemel liepen. De monniken bouwden in de 12e eeuw dan ook op die plek een klooster en noemden het Scala Dei (Gods trap). De prior (de hoogste monnik in rang) liet zijn monniken wijngaarden in het gebied rondom het klooster aanleggen en onderhouden.

Dat duurde tot 1835, toen de monniken door de staat van hun land onteigend werden. Vervolgens gooide de phylloxera nog roet in het eten en de kwaliteit van de wijn stortte in, totdat drie grote wijnmakers uit de Rioja (Carles Pastrana, René Barbier en Álvaro Palacios) overtuigd raakten van kansen in de Priorat. Zij bliezen het gebied nieuw leven (en nieuwe kwaliteit) in, die uiteindelijk leidde tot een DOQ.

Druivenrassen

De belangrijkste druivenrassen in de Priorat zijn de cariñena (carignan) en de garnacha tinta (grenache noir). En met name die cariñena is wel een ruig druifje. Hij geeft veel kleur, veel zuur en veel tannine. Gelukkig blenden ze ‘m met de garnacha en dan krijg je wijnen die niet alleen maar kracht hebben, maar ook nog een fijne fruitigheid. Mijn verwachting bij de Priorat was dat ik van die echte mes-en-vork-wijnen zou krijgen: stevige tannines, super hoog alcohol, beetje log. Ik denk dat mijn grootste ontdekking was, dat dat reuze meeviel. Van de vele tientallen wijnen die ik daar heb gedronken, waren er slechts enkele echt te ongebalanceerd log. Door de goede blend te maken, de gebieden (of percelen) met het juiste micro-klimaat te kiezen en door een goede rijping, waren de wijnen vrijwel altijd bijzonder goed te drinken en soms zelfs gewoon echt soepel en fruitig.

Wijnhuizen om te bezoeken

Als je die kant op gaat, dan heb ik twee wijnhuizen die je echt moet bezoeken. Of eigenlijk drie: het zou geweldig zijn als je bij Alvaro Palacios binnen kunt komen, maar zij staan daar helaas maar zelden voor open. Ons lukte het omdat we met een groepje wijnprofessionals kwamen. Echt geweldig; we mochten zelfs de L’Ermita proeven, een wijn waarvan de fles zeker boven de 1.000 euro stijgt. Verwacht een heerlijke diepgang: diep donker fruit, peper, specerijen en prachtige tannines. Heel bijzonder, maar niet zomaar te krijgen.

Waar moet je dan wel heen? Naar Albert Jané! Dat is een enorm bevlogen wijnmaker die biologisch werkt (of voor sommige percelen in transitie is) en echt prachtige wijnen maakt. Dat doet ‘ie zowel in Montsant (onder het label Acústic Celler) als in de Priorat (Ritme Celler). Wij waren zeer onder de indruk van eigenlijk al z’n wijnen, stuk voor stuk toppers. Toen Albert ons uitnodigde voor de lunch en er niet alleen pannen paella tevoorschijn kwamen, maar er ook een indrukwekkende hoeveelheid magnums openging, kon Albert bij ons niet meer stuk. We besloten hem uit te nodigen voor het diner en ik kan je verzekeren dat we zijn assortiment tot in den treure hebben geproefd.

Een tweede tip is Genium Celler. Dat wijnhuis ontstond door zes families uit Poboleda die gingen samenwerken en absolute kwaliteitswijn maken. We proefden hun wijnen gewoon op straat. Geen ramp want Poboleda is volstrekt uitgestorven en daardoor kon ook de tafel met tapas gewoon mee naar buiten. Uiteindelijk heb ik in Walsjérôt een proeverij gehouden met diverse wijnen uit de Priorat en Montsant en won de Priorat van Genium Celler. Laten we het de publieksprijs noemen. Nu dus op de tap bij Walsjérôt.

Een van de bekendste dorpjes in Priorat is Gratallops. Het is piepklein, maar herbergt wel zo'n 20 tot 25 wijnkelders. Van Alvaro Palacios tot Mas Martinet. Een mooie uitvalsbasis om te verblijven tijdens de trip aan Priorat is Trossos del Priorat, een prachtig hotel met dito uitzicht over de wijngaarden. Met Transavia vlieg je in een paar uur naar Barcelona. Vanaf Barcelona is het nog een kleine twee uur rijden naar Gratallops, het hart van Priorat.

Walsjérôt compenseert de CO₂-uitstoot van de gemaakte vliegreizen.