Richard Kershaw: Zuid-Afrikaanse Master of Wine bezoekt Roffa

Een tijdje terug bezocht Richard Kershaw MW onze stad al via een beeldscherm, hij sprak namelijk een video in voor een presentatie van een van mijn proeverijen, maar deze keer was ‘ie toch echt ‘in the flesh’ in Roffa. #STARSTRUCK

Op 19 september bracht hij een bezoek aan Proef bij Platenburg. Een bezoek dat ik niet snel vergeten zal…

Het team van Proef had een prachtige selectie van Richards wijnen gekozen en de Griekse chefs kookten er een prachtig driegangenmenu bij. Maar niet nadat Richard zelf uitgebreid het woord genomen had over ‘zijn’ Elgin, waarom er bijna alleen chardonnay en pinot noir verbouwd wordt, algoritmes, Dijon klonen, AI, wortelstokken etc. etc. etc.

Richard Kershaw MW

Wat een bijzonder man is Richard Kershaw. Je gooit er een kwartje in en je hebt uren luisterplezier (mits je een wijn nerd bent zoals ik, anders kan ik me zomaar voorstellen dat je op een gegeven moment de draad kwijt raakt). Richard komt uit Engeland en probeerde op z’n 25ste al eens Master of Wine te worden, maar helaas…

Op zo’n jonge leeftijd zo’n zwaar diploma halen bleek zelfs voor een studiebol als Richard iets te hoog gegrepen. Vervolgens werkte hij bij diverse wijnbedrijven in onder andere Californië en Chili en sinds 18 jaar in Zuid-Afrika. In 2011 studeerde Richard dan alsnog af als MW en in 2012 kreeg hij de kans om zijn eigen bedrijf te starten: Kershaw Wines.

Hij is een van de slechts 11 MW’s wereldwijd die zowel de theoretische kant als de praktische kant van het wijn maken in de vingers hebben en de enige MW in Zuid-Afrika die zelf wijn maakt.

Elgin

Zo’n 65 km ten zuidwesten van Kaapstad, vinden we het ‘cool climate’ wijnbouwgebied Elgin. De regio wordt gescheiden van Stellenbosch door het Hottentots-Holland gebergte, is omringd door bergen en heuvels, ligt op slechts 12 km van de kust en op een hoogte van 300 tot 550 m boven zeeniveau.

In combinatie met de koele wind uit het zuiden, vormt dit een voor Zuid-Afrika uniek klimaat met koele zomers (gemiddelde temperatuur 14 graden), veel bewolking en jaarlijks zo’n 1.300 mm neerslag. De grote hoeveelheid neerslag brengt logischerwijs voor- en nadelen met zich mee. De fotosynthese verloopt langzaam, waardoor de druiven lang rijpen en soms pas eind maart/begin april geoogst worden, wat over het algemeen een groot voordeel is, maar…

Er moet zeer streng geselecteerd worden, want veel trossen rijpen ongelijkmatig of bevatten rot. Je kunt je voorstellen dat dit een kostbaar grapje is en de wijnen moeten dus een goede ROI hebben. Vandaar dat je er vooral druivenrassen vindt waar wijnmakers de hoofdprijs voor kunnen vragen. Dat verklaart waarom de meeste aanplant bestaat uit chardonnay en pinot noir. Dat zijn natuurlijk ook precies de druivenrassen die je nodig hebt in een koeler klimaat.

Druiven zijn bij lange na niet het belangrijkste landbouwproduct van Elgin. Dat zijn namelijk appels. Er staan ruim tien keer zoveel appelbomen aangeplant dan druivenstokken (8.000 x 750 hectare).

Voor Richards wijnen fungeert het koele klimaat in Elgin als corset. De wijnen hebben namelijk enorme zuurgraad, zijn strak van karakter en zijn super elegant. 

Bodemsoorten & klonen

Zoals in heel Zuid-Afrika, vinden we in Elgin ook zeer diverse terroirs, met uiteenlopende bodemtypes, binnen zeer korte afstanden. In Elgin vinden we voornamelijk zeer oud verweerd zandsteen welke her en der sterk ijzerhoudend is. Deze bodems zijn arm en hebben een goede drainage, wat bijdraagt aan het vertragen van de groei van de druivenstok en dus betere druiven. Richard, nerd als ‘ie is, is gek op Dijon klonen (zie verderop) en koopt druiven van boeren waarvan hij precies weet welke klonen, met bijpassende wortelstok op welk bodemtype staan. 

Richard heeft metingen gedaan met 11 weerstations en heeft zo binnen het kleine Elgin 7 verschillende ‘Cru’s’ weten te onderscheiden, waar hij wijngaarden selecteert met de juiste druivenstokken. Al deze kennis verwerkt hij met behulp van AI in een algoritme waarmee hij tot in detail kan bepalen welke acties hij moet ondernemen.

“These days, South-Africa has a true sense of place.”
- Richard Kershaw MW

Richard is er heilig van overtuigd dat de vele bijzondere terroirs van Zuid-Afrika tegenwoordig bijdragen aan de unieke eigenschappen die veel Zuid-Afrikaanse topwijnen tegenwoordig hebben.

Geen eigen wijngaarden

Kershaw Wines heeft geen eigen wijngaarden en Richard rijdt regelmatig half Elgin (en de rest van West Kaap) door om de boeren met wie hij samenwerkt een bezoekje te brengen om zo te garanderen dat hij de beste druiven van de door hem geselecteerde plots krijgt. De druiven verwerkt hij vervolgens in twee wijnkelders van bevriende wijnmakers.

Dijon-klonen 

Van ieder druivenras zijn vele klonen te onderscheiden welke ieder hun eigen karaktereigenschappen hebben. De een geeft hogere opbrengsten, de ander kan beter tegen warmte en weer een ander rijpt vroeger of juist later. De Dijon klonen komen uit Bourgogne, van het Institut National de la Recherche Agronomique (INRA) in Dijon en zijn daar geselecteerd en veredeld vanwege hun gewenste eigenschappen.

Behalve in Bourgogne, zijn deze klonen in de nieuwe wereld gewild vanwege hun kwaliteiten zoals vroegere rijping, hoge aroma-extractie en goede opbrengsten. De meeste Dijon-klonen rijpen vroeg, wat ideaal is voor koelere, hooggelegen klimaatzones zoals Elgin.

• Pinot noir klonen als 115, 777 en 113, staan bekend om hun goede aroma’s, tannines, en een goede verhouding tussen vruchtvlees en schil en dus een garantie op een mooie diepe kleur. 
• Chardonnay klonen als 75, 95 en 548, zijn in trek vanwege hun krachtige smaakprofiel, goede zuurgraad en rijk mondgevoel.

Daarnaast is het belangrijk dat een druivenboer de juiste wortelstok selecteert om de klonen op te enten. Sommigen kunnen beter tegen droogte, waar anderen beter tegen veel neerslag kunnen (wat in Elgin geen overbodige luxe is), weer anderen geven grotere opbrengsten of kunnen beter tegen winterkou. Wat ze in ieder geval allemaal als overeenkomst hebben is dat ze van Amerikaanse herkomst zijn en daardoor tegen druifluis kunnen.

Gisting en opvoeding

Naast kennis over (micro)klimaat, klonen en wortelstokken heeft Richard ook een algoritme ontwikkeld voor de gisting en opvoeding van de wijnen. Hij onderscheidt 21 plots, die hij apart en spontaan vergist in Frans eikenhouten vaten (voor iedere wijn een specifiek vat van verschillende tonneliers) die volgens hem het beste passen bij de wijnen van ieder plot. Om de 8 weken worden de vaten geproefd om zo te bepalen welk vat voor welke wijn bedoeld is. Er is dus geen vast recept.

Kershaw Wines

Uiteindelijk maakt Kershaw Wines een selectie voor drie verschillende type wijnen:

• Clonal Selection: Blends van verschillende plots en klonen, maar altijd mono cépage. Wijnen die het ware, elegante karakter van Elgin tonen. 
• GPS series: Wijnen gemaakt van druiven van buiten Elgin, maar wel een echte 'sense of place’ hebben.
• Deconstructed serie: Een serie wijnen die Richard in eerste instantie voor zichzelf maakte, om zo de invloed van de verschillende plots en bijpassende vaten te leren kennen. Pas later, toen zijn medewerkers in de gaten kregen hoe goed deze wijnen zijn, is hij ze ook gaan verkopen. Altijd mono cépage en altijd afkomstig van één plot. Je vindt het druivenras, de kloon en het bodemtype duidelijk voor op het etiket. Vaak niet meer dan één vat per jaar…

Geproefd

Kershaw Lower Duivenhoks River GPS Chardonnay 2020
100% CY95 kloon, afkomstig uit het dorpje Vermaaklikheid met een, voor Zuid-Afrika, vrij uniek stukje bodem dat bestaat uit jonger kalkgesteente. Aroma’s van citroentaart, groene mango, limoen en gedoseerd hout. De smaak was licht romig, maar met fraaie zuren. Nu prachtig, maar in staat om nog zeker een jaar of tien te rijpen op fles.

Kershaw Elgin Clonal Selection Chardonnay 2021
Gemaakt van Dijon klonen CY96, CY95, CY76 en de Entav kloon CY548, afkomstig van 11 verschillende plots. 2021 was een koeler jaar, waardoor de wijn frisser en eleganter aan doet. Rijpe appel, custard, zoute popcorn en zoete specerijen. Strakke zuurgraad, mineraal, mooi uitgebalanceerd met een licht romig mondgevoel. Indrukwekkend! Kopen en lang van af blijven…

Kershaw Elgin Clonal Selection Pinot Noir 2020 
100% pinot van de Franse klonen PN777, PN115 en PN667, afkomstig van 7 verschillende plots. Volgens Richard is pinot alsof je een onzichtbare jurk draagt. Ieder schoonheidsfoutje is zichtbaar. Pinot is dan ook een ras dat iedere fout keihard afstraft. Gezond en rijp fruit en netjes werken in de kelder is dus van groot belang. 20% whole-bunch en 21 dagen schilcontact voor een goede tannine structuur. Iets een granaat rode kleur en indrukken van rijpe aardbeien, Asian 5 spice, fijne zuren en verfrissende tannines. Grote wijn.

Kershaw Deconstructed Chardonnay Kogelberg Ironstone CY548 2020
De CY548 is ook wel bekend als de ‘Corton kloon’ en geeft stevige, stenige (aka. minerale) witte wijnen. Het fruit komt van twee plots, waarvan een groot deel altijd in de Clonal Selection gaat. De ijzerhoudende bodem is zeer arm en geeft kleine, geconcentreerde druiven en dat proef je terug. Rijke stijl wijn met citroenschil, rijpe appel en witte perzik in de geur en een lange, intense finale met rijkdom en frisheid. Ik zou ‘m nog een jaar of 10 wegleggen.

Kershaw Deconstructed Pinot Noir Kogelberg Sandstone PN115 2020
De PN115 pinot noir kloon geeft van nature vlezige, stevig smakende wijnen. Het resulteert in een geurig glas pinot, dat ruikt naar aalbes, rookvlees en rozenblaadjes. Ze heeft flinke tannines, zuren en concentratie en daardoor een lange afdronk. Volgens Tim Atkin is dit Richards beste pinot.

Kershaw Deconstructed Syrah Groenveld Bokkeveld Shale SH22 2019
Naast de Bourgogne rassen, heeft Richard een voorliefde voor wijnen uit de noordelijke Rhône, oftewel syrah. Deze druif is in Elgin lastig rijp te krijgen en daardoor lastig te vinden. Dit plot is bijvoorbeeld gerooid ten gunste van appels. Maar wat een wijn! Diepe kleur en intens van geur. Zwarte olijf, bramen, gerookt spek, trekdrop, versgemalen peper en super intens van smaak. Het vergelijk met Noord Rhône is snel gemaakt.

De wijnen van Richard Kershaw zijn, zij het in beperkte oplage, verkrijgbaar bij Wijnkoperij Platenburg in Rotterdam.

PS: Ook lekker nerdy worden? Volg Kershaw Wines dan op Instagram om Richards ‘Technical Tuesday’ video’s te bekijken waarin hij lekker diep op de materie van het wijnmaken in gaat. #talkwinenerdytome 

Alle foto's zijn gemaakt door Bram zelf.