Eind mei werd ik uitgenodigd door DO Ribera del Duero om het gebied beter te leren kennen. Geen algemene persreis, maar de Ribera del Duero Educator Course. Leuk, maar ik kan niet ontkennen dat ik ook ergens dacht: wat kan ik nog meer leren over Ribera del Duero? Niets bleek minder waar.
"Ribera del Duero is often oversimplified", zo werden de dagen ingeleid door Elisa Errea en Nygil Murrell van The Wine Studios in Madrid. Voordat ik hier op in ga, wil ik eerst een shout-out doen naar Elisa en Nygil, want toevallig kende ik dit duo al van de Spanish Educator Course die ik een paar jaar geleden. Hierover schreef ik destijds een verslag voor Perswijn. Het was toen geweldig en dat was het nu weer.
The Wine Studios gaat verder, waar andere wijncursussen stoppen. Als aanbieder van WSET1 t/m WSET4 in Madrid weten ze precies wat er wel en niet in deze leerprogramma's zitten. En dat veronderstellen ze dus als bekend bij de deelnemers, zodat we niet voor de tiende keer hoeven te horen dat een crianza korter rijpt dan een reserva. We krijgen juist de verhalen te horen en te zien die niet verteld worden, maar die het gebied kleur geven. Zo bezochten we Vega Sicilia, het beroemdste huis van de streek en eigenlijk ook van het hele land, en reisden we ook af naar het verlaten-maar-nu-weer-opkomende Soria.
Soria: de andere kant van Ribera del Duero
In Soria zien we een compleet andere kant van Ribera del Duero. Geen grootschalige wijnbouw, maar kleine percelen met eeuwenoude stokken. Bertrand Sourdais, de Fransman achter Antídoto en Dominio de Es, vertelt dat hij de exacte leeftijd van de stokken op het perceel ‘La Mata’ niet kent, maar dat de wijngaard in 1904 al als oud werd beschouwd. Dominio de Es bottelt jaarlijks 600 tot 900 flessen La Mata. Wij hebben het geluk Dominio de Es La Mata 2020 te proeven pal naast de wijngaard.
Dominio de Atauta
Daarna rijden we verder, naar een hoger gelegen perceel van Dominio de Atauta. We zijn op pad met technisch directeur Jaime Suárez. Vanuit de bus wijst hij naar een groot stuk weiland, waar nog één klein perceeltje wijnstokken staat. “Vroeger stonden hier alleen maar wijnstokken,” zegt hij.
Het is tekenend voor de geschiedenis van dit gebied. Zoals in veel delen van Spanje werd wijnbouw op een gegeven moment simpelweg niet meer rendabel. Voor een kilo druiven kreeg je hier 12 cent. Dat is zwaar werk voor weinig. Zeker met oude stokken die laag bij de grond groeien, alles handmatig, alles gebukt. Mensen werden ouder, en de jongere generatie had weinig trek in dat fysieke werk. Sommigen stopten, anderen vervingen wijnstokken door tarwe. Maar er waren er ook die bleven. Die doorgingen, ondanks verlies, ondanks het feit dat ze de enigen nog waren. Puur uit liefde voor de plek. En die liefde zie je ook bij Jaime, als hij dit verhaal vertelt. Of als hij ons meeneemt naar de wijngaard, op 1.000 meter hoogte.
We staan in La Roza, een piepklein perceeltje van 0,24 hectare, ooit verdeeld over negen eigenaren, nu grotendeels in handen van Dominio de Atauta. De wijnstokken stonden op het randje van de dood na jarenlange verwaarlozing, maar worden beetje bij beetje 'gered' door Jaime Suárez en Ismael Sanz, verantwoordelijk voor viticulture bij Dominio de Atauta. "You can't take out a tree, but a 170 years old vine let to die, is ok", zegt Jaime. We zijn er allemaal een beetje stil van.
Daarna proeven we Dominio de Atauta 2021, een blend van de 25 verschillende terroirs met oude wijnstokken (minstens 130 jaar). Volgens Jaime is het "the most complex wine to make". Het is in ieder geval goed gelukt. Een van de proevers zegt Gevrey-Chambertin en ik moet denken aan Barolo. Zo zie je maar weer dat tinto fino (= tempranillo) veel meer gezichten heeft dan we in de eerste instantie denken.
Almudena Alberca & tinto fino
Die veelzijdigheid van tinto fino kwam prachtig naar voren in de masterclass van Almudena Alberca MW: a winemaker’s guide to tinto fino. Almudena werkte eerder bij Dominio de Atauta en stapte later over naar Entrecanales Domecq e Hijos, waar ze als technisch directeur verantwoordelijk was voor 400 hectare wijngaard en vijf wijnhuizen verspreid over Noord-Spanje. Sinds kort doet ze het iets rustiger aan: “ik wil ook weleens een oogst overslaan,” zegt ze. Daardoor heeft ze nu meer tijd voor educatie en advies. Wij zijn blij; ze is geweldig.
We proeven 17 wijnen die verdeeld zijn in verschillende flight, o.a.:
- Expressie op basis van klimaat en bodemtype
- Alcoholische gisting: koel vs warm
- Rijping: RVS, hout, beton
- Rijping: affiniteit met hout en rijpingsduur
- Tempranillo met andere druiven
De verrassingen van de middag vond ik de wijnen van Magna Vides en Félix Callejo. Beide durf ik wel categoriseren onder new wave Ribera del Duero. Dat betekent wijnen met meer frisheid en minder hout, gemaakt van oude stokken die vaak in field blends staan aangeplant.
Magna Vides is verkrijgbaar bij Okhuysen.
Félix Callejo is verkrijgbaar bij Bosman Wijninkopers.
Overigens hebben we het tegenovergestelde ook geproefd: Viña Sastre Pesus 2018 met Jesús Sastre himself midden in de wijngaarden. Evengoed indrukwekkend. Houtgebruik wordt niet geschuwd met 200% nieuw hout. Yes, 200%. Eerst de alcoholische gisting in nieuw hout, dan malolactische omzetting in november, en in april gaat de wijn opnieuw op splinternieuwe vaten. Je verwacht een klap hout in je gezicht, maar dat valt dus echt mee.
Pesus laat zien hoe goed tinto fino met hout overweg kan. Wat ook meehelpt: de druiven komen van oude stokken die op een kleibodem staan, dat zorgt voor een enorme concentratie. Alsof ze het hout gewoon opnemen. Alsof ze het hout opzuigen. Het resultaat? Een wijn die tegelijk krachtig en gepolijst is. Zwarte bessen, bramen, grafiet, koffie, iets aards. Rijk, maar zacht. Complex, maar doordrinkbaar, zelfs nu al.
Viña Sastre is verkrijgbaar bij Spanjewijn. Niet schrikken, Pesus kost 550 euro.
Tot slot: claretes komen terug
Ribera del Duero staat misschien bekend om zijn rode wijnen, maar ook voor rosé ben je hier aan het juiste adres. Al noemen ze het hier rosado of clarete. Op papier betekenen die termen hetzelfde: een wijn die voor minstens 50% uit toegestane blauwe druivenrassen bestaat. Meestal is dat tinto fino, maar ook bijvoorbeeld garnacha mag.
Toch zit er in de praktijk wél verschil tussen rosado en clarete. Clarete wordt vaak gebruikt voor blends van blauwe én witte druiven, als een soort ode aan het verleden. Want zo’n vijftig jaar geleden was clarete dé stijl van Ribera. Gemaakt van field blends, vaak ongeveer half tinto fino, half albillo mayor. Tot de coöperaties kwamen en die stijl langzaam van het toneel verdween. Maar nu is clarete bezig aan een comeback. En terecht. De stijl past perfect in deze tijd: sappig, met structuur én doordrinkbaarheid.
Mijn favorieten waren die van Félix Callejo, Finca Torremilanos, Antítodo en Dominio de Es en Territorio Luthier. Van Luthier proefden we zelfs een barrel sample van hun eerste Gran Reserva. Voor liefhebbers van Viña Tondonia Rosado is dit een must-try.
Finca Torremilanos is verkrijgbaar bij D-vine
Luthier is verkrijgbaar bij BESvinos.
Share:
Een wijnfan in Armenië
Wat je nog niet wist over Ribera del Duero