Wijn van vulkanische bodems

Oh heerlijk, we gaan een paar uur over vulkanische bodems en mineraliteit praten. Het kan mij niet lang genoeg duren. Een heerlijk topic. Mind you, mineraliteit is een omstreden onderwerp in de wijnwereld, want het lukt maar niet om een consensus te vinden. Dat het hand in hand gaat met vulkanische bodems, daar lijken we het wel over eens te zijn. John Szabo, auteur van het boek Volcanic Wines, raakt er in ieder geval niet over uitgepraat. In Soave geeft hij een masterclass over vulkanische bodems en Le Club des Vins was erbij.

Wat hebben ze gemeen.

“Praten over vulkanische bodems is net zo beschrijvend als praten over kaas“, legt John Szabo. Lekker statement, John. Duidelijke taal begrijpen we allemaal. Hij bedoelt er mee te zeggen dat er heel veel soorten kaas zijn, dus het zegt eigenlijk niet zoveel als je over kaas in z’n algemeenheid praat. Sommige mensen lusten geen kaas, maar wel gesmolten kaas. Ze lusten geen Gouda, maar wel mozzarella. Je kunt ze niet allemaal over één kam scheren. Hetzelfde geldt voor vulkanische bodems. Ja, de vulkaan staat centraal, maar we hebben het over een geologie met een leeftijd die varieert van een paar dagen tot miljoenen jaren oud. Dat zorgt ervoor dat de bodemsoorten en -samenstellingen eindeloos kunnen variëren. Er zijn gebieden die overduidelijk gevormd zijn door een vulkaan, denk maar aan Etna en Santorini. Maar er zijn ook gebieden waar dat veel minder duidelijk is, zoals de Rangen-wijngaard in Elzas. Kortom, het wisselt nogal en dat maakt het lastig tot een definitie te komen van vulkanische wijnen.

Wel zijn er een paar eigenschappen die wijn van vulkanische bodems allemaal lijken te bezitten en dat maakt het zo intens interessant:

• Minerale zouten (oa magnesium en calcium) meestal gecombineerd met hoge zuren. Een eigenschap die ervoor zorgt dat je gaat watertanden. Gimme more.
• Meer hartig dan fruitig. Het fruit gaat gepaard of wordt juist gedomineerd door hartige aroma’s, bijvoorbeeld kruidigheid of aardse tonen. Volgens John Szabo heeft het te maken met het ijzergehalte, wat doorgaans hoger is in vulkanische bodems. Ga ik te ver als ik zeg dat we dit in de volksmond mineraliteit noemen?
• Meer mineraliteit betekent meer ‘electric conductivity‘ ofwel elektrische geleidbaarheid, maar dat maakt het niet minder ingewikkeld. Ik noem het liever spanning die je vindt in de textuur van de wijn, vaak droger door de hogere zuren en aanwezige tannines. Ook het feit dat er geen aromatische vuurwerkshow aan de gang is, maakt dat de textuur meer naar voren komt.

Hoe komen die zouten dan in de wijn? Welke rol spelen de zuren daarbij? Susan Gordon – ook aanwezig bij Soave Stories – heeft hierover een uitgebreid artikel geschreven op Forbes.

Proefnotities ‘wijn van vulkanische bodem’

Tijdens de masterclass krijgen we twaalf wijnen blind te proeven. Het valt niet mee om scherp te blijven, want we hebben al een druk programma (en wijn) achter te kiezen. Toch bespeur ik hier en daar een rode draad van ziltigheid – zeg ik voorzichtig – want er zijn ook wijnen waarbij het fruit overduidelijk de boventoon voert. Dat kan natuurlijk heel goed te maken hebben met de wijnbereiding en de (commerciële) gedachte van de wijnmaker. Daarnaast blijft er een dun lijntje zitten tussen ‘wat proef ik echt?’ en ‘wat wil ik proeven?’

Contrada Cavalieri Etna Bianca, 2017
Bingo. Dit slaat de spijker op zijn kop: meer hartig dan fruitig. Hele pure stijl, ziltig met knisperende zuren.

Davide Vignato ‘Col Moenia’ Gambellara Classico 2016
Gebruikt geen sulfiet en dat merk je in de bitters, die als tannines aanvoelen in de mond. Geur van beurse appel.

Suavia ‘Monte Carbonare’ Soave Classico 2016
Heel puur en lineair. Schoolvoorbeeld mineraliteit als je het mij vraagt.

Roccolo del Durlo ‘Le Battistelle’ Soave Classico 2014
Goudgele kleur. Veel meer aroma’s. Vooral tropisch fruit (abrikozen, mango, honing), maar ook zoutig in de smaak.

Tenuta La Pazzaglia ‘Poggio Triale’ Lazio 2011
Een wijn op leeftijd. Hier gebeurt van alles. Brood, toast, geroosterde noten, honing, gedroogde abrikoos, gezouten caramel. Levendige zuren, of zijn het de bitters die de rol van zuren overnemen?

Giovanni Fattori ‘Motto Piano’ Soave 2011
Goudgele kleur. Meer honing en rijp geel fruit zoals mango en perzik.

Corte Moschina ‘I Tarai’ Soave 2011
Hier komen de bloemetjes naar voren. Gecombineerd met boter, perzikyoghurt en wat marsepein. Geen favoriet.

Vignalta Pinot Bianco Colli Euganei 2008
Gedroogde appel en amandelen. Droge, ziltige smaak die gecombineerd gaat met bitters (bijna tannineus).

Sassotondo ‘Isolina’ Bianco di Pitigliano 2008
Eh. Agave? Heel vegetaal. Weird.

Sandro de Bruno ‘Monte San Piero’ Soave Superiore 2011
Toast, honing, nectarine, sinaasappelschil. Minder zuren dan je verwacht. Romiger mondgevoel.

Domaine Sigalas Santorini 2010
Rijp en gedroogd geel fruit, geroosterde amandelen, acacia, honing. Ziltig in de smaak. Goede bitters. Dikke like.

Filippi Castelcerino Soave 2012
Bijzondere Soave, die me gek genoeg doet denken aan sherry. In dit geval – de periode verschilt per vintage – verblijft de wijn 56 maanden op de lie rijpen. In de geur springt het gist eruit, gevolgd door noten en beurse appel. Mooie bitters door schilcontact. Geweldige wijn.

Op de bucketlist

Als je net komt kijken in de wijnwereld, dan is dit – mineraliteit incluis – oersaai. In den beginne van je wijnhobby snak je naar een vuurwerkshow van aroma’s. Geef me perzik. Geef me houtrijping. Dan snap je wat er bedoelt wordt en kun je verklaren waarom je ruikt wat je ruikt. Wijnen waarin mineraliteit centraal staat, zijn moeilijker te verklaren. Sterker nog: wijnfanaten, zoals John Szabo, doen nog steeds de grootste moeite om ze te kunnen verklaren. Het gaat een stapje verder en het vergt misschien wat overtuiging, maar ik vind het echt heel vet om te volgen.

Ik ben voorlopig nog niet uitgeproefd. Na enig speurwerk heb ik inmiddels een ellenlange lijst met wijnen die ik nog wil proeven. Met stip op nummer één staat Magma, de cuvée van natuurwijn-held Frank Cornelissen. Hoe kan het ook anders met zo’n naam? Gemaakt van ruim honderd jaar oude wijnstokken, die geplant zijn op de Etna-vulkaan. Zeer beperkte oplage en kost ook wat, maar staat zeker op mijn bucketlist.

Ook Inama staat erbij, want: één van de beste producenten van Soave Classico. Komt van de Monte Foscarino, een cru met een basalt-vulkanische bodem. 

Vulkanische bodems en Tenerife worden vaak in één adem genoemd. Dat hebben ze slim gedaan, want verder staat het eiland alleen maar bekend als toeristische trekpleister voor Nederlanders die het liefst frikandellen blijven eten ook al zijn ze in het buitenland. Dat was voor mij reden genoeg om het links te laten liggen, maar inmiddels weet ik beter. Er worden te gekke wijnen gemaakt, waarbij die van Suertes del Marqués steeds vaker opduiken.