Binnenkijken bij Domaine Moritz

Aan het begin van de zomer was ik bij de proeverij Alsace Rocks in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Het idee van die proeverij was om je kennis te laten maken met het effect van verschillende bodemsoorten op de smaak van de wijn. Op zich interessant, maar ik vond de wijnen die werden geschonken vaak niet heel boeiend, of wel boeiend maar voor een te hoge prijs. Eén wijn sprong eruit. De houtgelagerde sylvaner van Domaine Moritz. Nu ik met mijn proefgroepje van de vinologenopleiding in de Elzas was, mocht een bezoek aan dat Domaine niet ontbreken.

Jelmer en Poetin

Domaine Moritz bestaat sinds 1979 en is sinds vorig jaar in handen van een Nederlander. Jelmer Witkamp is de schoonzoon van oprichters Claude en Agnès Moritz en is nu de enige Nederlandse wijnmaker in de Elzas. Nu kwamen we Claude regelmatig tegen, dus de rest van de familie heeft zeker nog een vinger in de pap. Wie we ook tegenkwamen: de zwarte kat van de buren. Die scharrelde nogal eens rond in de kelder en houdt zo in elk geval de muizen op afstand. Omdat ‘ie echter toch vooral ongevraagd binnenkwam, noemde Jelmer ‘m Poetin. Toepasselijke naam in deze tijd. 

Biologisch

Groot voordeel van een Nederlandse wijnmaker is natuurlijk dat we gewoon Nederlands konden praten. Dat is voor mij toch een stuk beter dan in het Frans. Domaine Moritz probeerde altijd al weinig bestrijdingsmiddelen te gebruiken en zo natuurlijk mogelijk te werken, maar sinds het aantreden van Jelmer zijn ze nu ook bezig om zich biologisch te laten certificeren. Om dat certificaat daadwerkelijk te bemachtigen, moet je drie jaar lang biologisch werken. Daarmee zijn ze nu aan de slag en in 2024 zouden ze dan officieel biologisch moeten zijn. Het domein produceert zo’n 40-50.000 flessen per jaar op 9,5 hectare wijngaard. De rest van de druiven verkopen ze.

Foeders en barriques

In de Elzas worden heel veel wijnen gerijpt op foeders. Dat zijn soms wel manshoge vaten die vaak al decennia oud zijn. Het doel van die foeders is niet zozeer om de wijnen de smaak van het hout mee te geven. Dat lukt niet meer met foeders die al zo lang in gebruik zijn (in tegenstelling tot nieuwe barriques). Het gaat er vooral om dat de wijn net een heel klein beetje zuurstof meekrijgt en op die manier anders rijpt, dan wanneer alleen RVS-tanks zouden worden gebruikt. Te veel zuurstof is echter niet goed. Dan zou de wijn letterlijk gaan oxideren. Daarom worden foeders in allerlei maten gebruikt, zodat een foeder altijd vol zit en er zo min mogelijk lucht in het foeder zelf zit. Afhankelijk van de grootte van de oogst van een bepaald perceel of van een bepaalde druif, wordt het foeder van de juiste maat gekozen waarin die specifieke wijn mag rijpen. Wordt een foeder echter een jaar niet gebruikt, dan droogt ‘ie uit en dan komt het risico op lekkage. Dat is wat op Domaine Moritz dit jaar ook gebeurde. Het lek moet dan natuurlijk worden gedicht, maar het hout moet ook weer vochtiger worden. Daartoe hebben ze het foeder nu gevuld met water. Met een foeder van 10.720 liter, ben je dan echter in feite wel een zwembad aan het vullen… Jelmer overweegt om dat grootste en oudste foeder (150 jaar oud) te verkopen, omdat hij niet meer verwacht dat het door hem ooit nog volledig wordt gevuld met wijn. Grote vraag van ons: hoe krijg je dat foeder uit de kelder? Neem van mij aan dat ‘ie bij lange na niet door de deur past. Toch kan het foeder volledig uit elkaar door de stalen ringen los te maken. De houten planken kun je dan gewoon losmaken en ergens anders weer in elkaar zetten. Het hout is zo gevormd, dat dit prima moet lukken en iemand anders het foeder gewoon weer kan gebruiken. Fascinerend. 

De wijnen

Altijd leuk om zo’n specifiek onderwerpje als ‘foeders’ even uit te diepen. Maar: how about the wine? We kregen een heel uitgebreide proeverij met daarin natuurlijk ook dé wijn die zoveel indruk op mij maakte: de houtgerijpte sylvaner. De naam van deze wijn is simpelweg 101. Althans: ‘simpelweg’… er zit wel een hele betekenis aan. 101 is een cijfermatige weergave van wat in Amerika bekend staat als ‘de basis van hoe je iets doet’. En die basis blijkt uit alles bij deze wijn. Het is de allereerste wijn die Jelmer na zijn opleiding tot wijnmaker maakte van druiven die Claude in feite min of meer over had. Hij wilde daarbij dan ook echt een wijn maken waarin hij alleen de basis doet. De druiven worden geperst en dan wordt de wijn zonder verdere ingrepen gerijpt op barriques. In tegenstelling tot de foeders, geven die barriques dus wel een beetje houtaroma af. Ook voor de fles en het label gaat Jelmer terug naar de basis: het is een volledig transparante fles. Het etiket is gewoon van normaal wit printerpapier met alleen het broodnodige aan tekst in typmachineletters. Dat betekent overigens niet dat je deze wijn een basiswijn kunt noemen.

Het is gewoon een briljante wijn geworden en jij kunt ‘m proeven. Hij staat nu op de tap bij Walsjérôt.

Ben je in de gelegenheid om meer te proeven van Domaine Moritz? Ga dan ook voor de Sylvaner 23: een geweldige wijn met goede fruitaroma’s van abrikoos en sinaasappelschil, maar ook tonen van amandelspijs. Erg lekker. 

Wat ook leuk is, is de riesling die Claude maakte in het jaar dat hij met pensioen ging. Jelmer gaf ‘m een carte blanche voor zijn laatste wijn en dat werd Ze Riesling. Waarbij ‘Ze’ wordt uitgesproken als het Engelse ‘the’ maar dan op z’n Frans. Een lekkere frisse stijl riesling en uniek: deze wijn is maar één keer geproduceerd. Wil je iets rijpers? Wij kregen ook de Riesling Grand Cru Kastelberg uit 2002 te proeven. Echt prachtig. Domaine Moritz heeft wijngaarden op 4 grand cru’s. De grand cru Winzenberg in het dorpje Blienschwiller en drie grand cru’s in Andlau: Mönchberg, Kastelberg (op de foto hieronder) en Wiebelsberg. Er is dus veel meer tofs te proeven. Zeer het bezoeken waard!

Meer over Alsace?

• De gebottelde poëzie van Marcel Deiss
• Vignoble du Reveur: droom ik of is het echt?