Wat ik niet wist over sherry (deel 1)

De eerste keer dat ik sherry dronk, weet ik nog goed. Ik vond het ronduit smerig. Had ook geen idee wat het precies was, hoe het werd gemaakt en associeerde het vooral met oude tantes. Little did I know.

Naarmate ik meer te weten kwam over deze Zuid-Spaanse wijn begon ik het interessanter te vinden. Bij WSET3 was ik zelfs onder de indruk en schreef een artikel over het productieproces. Toen ik zelf begon met lesgeven, dacht ik: dit moet ik goed aanpakken. Sherry krijgt vaak maar één kans.

Als je vaker op Le Club des Vins komt, weet je dat ik bezig ben met WSETDiploma. Unit 1 – alcoholic beverages worldwide – wordt getoetst middels een case study. Het onderwerp kregen we een maand van te voren te horen en luidde: “The Rise and Fall and Rise of Sherry“. In dit artikel neem ik je mee in mijn onderzoek dat ik voorafgaand aan het examen heb gedaan.

Geen zin om te lezen? Dan biedt onze podcast uitkomst!

Hoezo, rise – fall – rise?

Het gaat over de periode van de afgelopen dertig jaar. Wat is er allemaal gebeurd? Aan het begin van die periode, jaren tachtig, was sherry immens populair. Hier in Nederland, maar ook in Engeland ging het met flessen tegelijk over de toonbank. De grootste afnemer was inderdaad de wat oudere vrouw die een grote voorliefde had voor gezoete sherry, zoals Medium, Cream en Pale Cream. Hoogtijdagen zijn voorbij sinds midden jaren tachtig. Daarna zien we een afname met de grootste val tussen 2007 en 2011. Een van de oorzaken was de dalende interesse in zoete wijnen. Ook de algemene trend van de laatste jaren om gezonder te leven heeft daar vermoedelijk aan bijgedragen.

Die assumptie wordt bevestigd door de stabiele thuismarkt. In Spanje wordt namelijk vooral droge sherry gedronken. Een ander punt wat hier gemaakt kan worden, is dat de Spanjaarden sherry kennen als vino de Jerez, oftewel wijn uit Jerez, terwijl in exportmarkten mensen soms geen idee hebben waarvan en hoe het wordt gemaakt. Met andere woorden: weet de gemiddelde consument wel dat sherry überhaupt een wijn is? Weten ze hoe het wordt gemaakt en dat er verschillende stijlen én kwaliteitsniveaus zijn? De meeste mensen zien sherry als een slaapmutsje. De meeste flessen worden bovendien verkocht in de supermarkt en kosten zo weinig mogelijk. We kunnen, kortom, spreken over een imagoprobleem. Een imagoprobleem dat doet denken aan Beaujolais. In Beaujolais worden immers ook prachtige wijnen gemaakt, die maar weinig mensen kennen en zullen proberen, omdat iedereen met die waardeloze nouveaus in zijn hoofd zit.

Toch is er hoop. Hoewel de meningen erover verdeeld zijn, ga ik er toch vanuit dat er een nieuwe opmars gaande is. In roerige tijden als deze helpt het om positief te denken. De laatste jaren zijn er goede ontwikkelingen geweest in de bodegas, wijngaarden en de marketing van sherry. De wetgeving loopt hier en daar nog wat achter, maar daar zit de Consejo – het comité aangaande sherry – bovenop.

Update 2021: Grootste verandering in sherry-wetgeving in 50 jaar.

De ontwikkelingen in de bodegas

Wist je dat er verschillende type bodegas zijn? Ik tot voor kort niet. Ik ging er vanuit dat een bodega van druif tot fles betrokken is bij het productieproces. Niets is minder waar. Elke bodega heeft zijn eigen taak: druiventeelt, rijping, verkoop. Slechts enkelen hebben alles in eigen beheer.

Een shipping bodega is de enige bodega die sherry mag verkopen. De locatie van de bodega moet binnen de ‘sherry driehoek’ liggen en de te verkopen sherry moet voldoen aan de eisen die gelden binnen de DO Jerez-Xerez-Sherry. Bekende shipping bodegas zijn Gonzalez Byass, Lustau en Valdespino.

Een almacenista bodega is een soort van distributeur en moet net als de shipping bodega gevestigd zijn binnen de driehoek. Deze bodega koopt basiswijnen in of maakt ze zelf en rijpt deze vervolgens in de solera. Als de sherry rijp genoeg is, wordt ‘ie verkocht aan de shipping bodega. De shipping bodega voegt deze dan toe aan hun eigen solera systeem. Hoewel de almacenista een belangrijke schakel in de productieketen is, wordt ‘ie maar zelden genoemd op de fles. Lustau Bodegas was één van de eerste die de almacenistas in de spotlight zette door de naam van de almacenista op de fles te zetten.

In 1996 zijn de regels om een shipping bodega te worden veranderd. Hiervoor was het verplicht om een voorraad van 12500 hectoliter te hebben. Dat is megaveel. Kwamen ze zelf ook achter en daarom is het 25x verkleind naar 500 hectoliter. Deze wijziging maakte het mogelijk voor kleine almancenistas om ook sherry onder hun eigen naam te verkopen. Bodega El Maestro Sierra was één van de eerste.

Tot slot zijn er de production bodegas, die als enige bodega ook buiten de driehoek gevestigd mag zijn. Dit zijn namelijk de wijngaardeigenaren, de wijnboeren. Zo’n 30% van de shipping bodegas heeft eigen wijngaarden, het merendeel van de druiven wordt opgekocht. Production bodegas mogen ook hun eigen wijn op de markt brengen, maar niet onder de DO Jerez-Xerez-Sherry aangezien hun bodega niet in de driehoek gevestigd is. Snap je?

Rumasa, een bizar verhaal

In de sherry industrie als geheel is het ook heel wat gebeurd. De hoofdrol was zonder meer weggelegd voor Rumasa. Deze bodega zorgde voor donkere tijden in Andalusië. Rumasa staat voor Ruiz Mateos S.A. en verwijst naar de oprichter. Ruiz Mateos richtte het bedrijf in 1961 op en tekende een paar jaar later een monstercontract met Harveys of Bristol. Hierin stond dat Rumasa de enige leverancier zou worden voor de komende 99 jaar. Hoe dan?! In die tijd kende zoete sherry hoogtijdagen en was vooral de variant Bristol Cream enorm populair. Harveys of Bristol had destijds contracten lopen met 13 bodegas.

Rumasa sherry

Om de belofte waar te maken, begon Ruiz Mateos wijnen te kopen van andere bodegas en later kocht hij zelfs hele bodegas op, waaronder William & Hubert en Montecristo. Hoe meer ik las, hoe meer ik dacht: hoe kan dit? Ruiz Mateos had de juiste connecties. Hou je vast. Met het geld van de Harvyes-deal kocht Ruiz Mateos een bank. Met die bank kon hij weer leningen verstrekken aan zichzelf, zodat hij meer bodegas kon opkopen. Haha. Volgens het artikel van sherryblogger Ruben kocht hij eens drie banken op één dag. Oh ja, zijn familie is ook gerelateerd aan de directeur van de Spanish Institute of Credit. Ke-ching.

Op een gegeven moment bestond Rumasa uit 800 bedrijven en domineerde de sherry markt. Hier ontstond de industriële mindset van consistentie. Snel, efficient en goedkoop produceren. De ondergang van sherry. En gelukkig ook de ondergang van Rumasa – de bubbel klapte. Het bleek dat Mateos enorme schulden had en dat er geen hout klopte van de boekhouding (toegegeven, dat is ook lastig met 800 bedrijven). Voor het complete verhaal raad ik je aan te googlen op ‘Rumasa’, want het verhaal eindigt hier niet. De man werd gearresteerd, startte een politieke partij, begon opnieuw met “Nueva Rumasa” en was zelfs nog eventjes hoofd van het Consejo Regulador (het sherry comité). Het is echt een bizarre soap, maar het is voorbij. Al is de industrie zich vandaag de dag nog steeds aan het herstellen.

In het volgende artikel vertel ik je meer over de ontwikkelingen buiten de bodega. Die vind je hier.