Op de proeftafel: 8 jaargangen Chateau d’Yquem

Soms heb je van die dagen dat je alles uit je handen laat vallen om ergens bij te kunnen zijn. Dit was precies het geval toen ik een appje kreeg van Job Seuren van Zoldering. Of ik interesse had om bij de Chateau d’Yquem proeverij te zijn georganiseerd door Bolomey Wijnimport? Over het antwoord hoefde ik niet lang na te denken. En als een regelrechte wijnnerd heb ik mijn best gedaan deze epische proeverij zo goed mogelijk vast te leggen.

Niet zo van de zoete wijnen

Om maar met de deur in huis te vallen, de mensen die mij kennen, de podcast luisteren of bij Maeve gegeten hebben, weten dat ik continue roep dat ik niet zo van de zoete wijnen ben. Dus als je dan toch overtuigd wil worden, waarom dan niet met d’Yquem?

Oké, thirst things first.

Waar komt d’Yquem vandaan?

Chateau d’Yquem komt uit Sauternes, een wijngebied ten zuiden van Bordeaux-stad. Sauternes beslaat met zijn 1500 hectare slechts 1,5% van de totale aanplant in de Bordeaux. Dit komt neer op zo’n zes miljoen flessen per jaar. Geen grote productie. Dat geldt in het bijzonder voor Chateau d’Yquem. “Onze rendementen zijn laag”, vertelt de wijnmaakster, Sandrine Garbay, tijdens de proeverij. “Gemiddeld zo’n 10 hectoliter per hectare”.

Ter vergelijk: gemiddeld genomen geldt voor een rendement van Bordeaux 45 hl/ha, en in de Mosel kan dat zelfs 80 hl/ha zijn. Kortom, de opbrengsten zijn laag in Sauternes. En dat verklaart natuurlijk waarom deze wijnen zo kostbaar zijn. In sommige jaargangen, zo werd verteld, moesten ze tot wel tien keer door de wijngaarden om de juiste druiven te plukken. Alleen de beste (lees: met edele rotting aangetaste) druiven gaan door naar de volgende ronde. Een kostbaar en tijdrovend proces, dat niet elke chateau zich kan permitteren.

Geschiedenis en eigendom

Chateau d’Yquem is sinds 1785 van generatie op generatie gegaan in de familie Lur Aaluces, maar nu grotendeels in handen van LVMH. Deze overgang van familiedomein naar onderdeel van LVMH niks heeft afgedaan aan het proces waarop d’Yquem gemaakt wordt, verzekert Sandrine ons. Dat betekent dus zelfs dat er in sommige jaargangen – als het allemaal tegen zit – géén wijn wordt gemaakt. Dat was het geval in 2012 (en in 1910, ‘30, ‘51, ‘52, ’64, ’72, ’74, 92’ – maar dat was voor LVMH). Heb ik weer, ik ben geboren in 1992 ofwel het slechtste jaar ooit 😉

In de 17^e en de 18^e eeuw waren het trouwens de Nederlanders met hun maritieme handelsgeest die de zoete wijnen uit Sauternes met veel enthousiasme verscheepten en verkochten. Dat gaf de wijnen in deze tijd een geweldige impuls gaf. Het succes werd in het geval van d’Yquem erkend in de classificatie van 1855 met de promotie naar Premier Cru Supérieur; de hoogste status voor een zoete wijn in de Bordeaux. Een andere reden waarom deze wijn historisch gezien wordt als groots zijn de bewijzen dat grote historische figuren zoals onder andere Thomas Jefferson en George Washington graag een glas dronken.

In de wijngaard

De wijngaarden staan aangeplant met 80% sémilion en 20% sauvignon blanc. De ligging van de wijngaarden zorgen voor een uniek microklimaat en verrassend genoeg: één van de meest droge microklimaten in de Bordeaux. De wijngaarden staan zo’n 40 tot 75 meter boven de zeespiegel aangeplant, dat klinkt niet hoog, maar voor Bordeaux aanzienlijk. De ligging, wind, warme temperaturen en droogte dragen bij aan het unieke karakter van de wijn. Ik vroeg Sandrine hoe ze bij d’Yquem de verschrikkelijke vorst van 2021 hadden doorstaan. Waar in veel regio’s in de Bordeaux soms tussen de 40-60% verloren is gegaan, was er bij Chateau d’Yquem ‘slechts’ 20% verlies. Relatief gezien viel het dus mee, helemaal op een totale aanplant van ongeveer 105 hectare wijngaarden. 

Een vraag waar ik, en waarschijnlijk ook de rest van de wijnwereld altijd ontzettend benieuwd naar is, hoe ga je om met de opwarming van de aarde en welk effect heeft dit op de wijnen? Sandrine antwoordt: “De opwarming van de aarde is vooralsnog geen probleem voor Sauternes, de druiven rijpen beter en dat zorgt voor een hogere kwaliteit. Op de lange termijn kan het ook betekenen dat het klimaat te droog en te warm wordt, waardoor we lagere zuren krijgen en botrytis uitblijft.”

You had me at botrytis

Botrytis, de magie achter Sauternes. Het is een schimmel die zorgt voor een biochemische reactie in de druif. Hoe zit dat precies? Hiervoor pakken we het interview van Jane Anson (auteur Inside Bordeaux) met Professor Denis Dubourdieu, waarin professor Dubourdieu uitlegt hoe de druiven zo rijk en aromatisch worden door die edele rotting. Zijn verklaring is dat de druiven worden ‘aangevallen’ door de rot en zich willen beschermen om te overleven. De biochemische reactie die de druif dan ondergaat, zorgt ervoor dat er aroma-voorlopers ontstaan, die vervolgens, tijdens de vergisting, de gewenste effecten geven. Dit is gebruikelijk en gebeurt bij alle wijnen, maar juist bij botrytis wijnen wordt dit effect uitvergroot en vermenigvuldigd. Dit leidt uiteindelijk tot honderden extra aroma-verbindingen in een ‘botrytis’-glas ten opzichte van een normaal glas wijn.

Sandrine’s touch

Sinds Sandrine startte bij d’Yquem in 1998 zijn er geleidelijk veranderingen doorgevoerd, waaronder het afbouwen van het houtgebruik om de wijn meer tot zijn recht te laten komen. Er wordt ook gekeken naar andere gisten, die het beter doen bij wijnen met hogere suikergehaltes. Er wordt zelfs experimenteel petit manseng aangeplant om te kijken hoe dit het in de toekomst gaat doen. En niet te vergeten: de omschakeling naar biologische wijnbouw. Op dit moment is ongeveer 50% van de wijngaarden biologisch gecertificeerd.

Droge, witte wijn – Y

Naast zoet maakt Chateau d’Yquem ook een droge wijn op de markt, genaamd Y. Deze is in de loop der jaren veranderd qua stijl. De wijn is ontstaan in 1959, toen de druiven niet werden aangetast door botrytis, en ze maar besloten ‘iets’ te maken. Dat ‘iets’ pakte goed uit en wordt tegenwoordig gezien als één van de beste droge witte Bordeaux blends (want ja, het mag natuurlijk geen AOC Sauternes heten).

Foutje bedankt.
Ik heb ooit de fout gemaakt in mijn beginjaren als sommelier door een fles d’Yquem Y als zoet op de kaart te zetten. Eerlijk is eerlijk, ik had geen flauw idee dat ze ook een droge wijn maakten. Lang verhaal kort, de wijn was niet zoet, en de gast die hem bestelde maakte het niet zoveel uit. En hij liet meer dan de helft over in de fles voor ons om op te drinken. Eind goed, al goed.

Wijnspijs

Tot slot wil ik graag het wijnspijs verhaal aanhalen. Met de wijnen van d’Yquem kun je met gemak een wijnspijs van een volledig menu verzorgen van voorgerecht tot dessert. En als het je het mij (of de wijnmaakster) vraagt, skip vooral het dessert. Wat denk je van een Yquem 2019 bij gegratineerde oesters? De zuren, het jeugdige van de wijn bij het zilte van een oester – je weet niet wat je meemaakt. Of juist een oudere – laten we zeggen 89’ – bij een visgerecht van de grill met beurre noisette? De mogelijkheden voor wijnspijs zijn eindeloos net als de wijn zelf. 

Ik ben om

Château d’Yquem is met recht een van de grootste zoete wijnen ter wereld. Complex, weelderig en met een bewaarpotentieel van heb ik jou daar. Sorry but not sorry, ik ben voor eens en altijd om. 

Zelf zo’n ervaring kopen? Dat kan check de link voor meer informatie. 

Proefnotities

D’Yquem dubbele magnum 2019

55% Semillion – 45% sauvignon blanc | 138 gram restsuiker

Voor de eerste keer in de geschiedenis van d’Yquem zit er 45% sauvignon blanc in de wijn. Ongekend en uniek. Deze wijn was rijk, romig, intens met geweldige jeugdige zuren. Subtiele karamelisatie met gedroogde vruchten zoals abrikoos en perzik. Iets mango, en wellicht door de zuren was deze wijn één van mijn favorieten. 

Wijnspijstip: Moules à l’escargot van Sergio Herman

D’Yquem Y 2017

95% Sauvignon Blanc – 5% Semillion | 20% nieuwe eiken houten vaten | 20 maanden gerijpt | 5-7 gram restsuiker

Gras, citrus, asperge, oud hout, bijenwas, witte perzik, bloemen, vlierbloesem, kamille. Hij komt meer tot zijn recht naarmate hij langer in het glas zit. Dit is witte Bordeaux op z’n best. 

D’Yquem 2017

Vroeg rijp | 145 gram suiker 

Iets meer ontwikkeling dan 2019 en iets gesloten. Compact, niet knallend. Rijp ontwikkeld fruit, wederom gedroogd fruit maar meer ontwikkeling. Ietwat rijper, perzik en rozijn, banaan en krenten. Met in de afdronk en in de neus onmiskenbaar de gekonfijte sinaasappelschillen. 

D’Yquem 2007

Goed jaar voor Sauternes, slecht jaar voor normale bordeaux | 137 gram suiker

We gaan hier meer naar butterscotch, gedroogd fruit, saffraan. Dit komt ook heel mooi terug in de smaak. Rozijntjes. Marmelade bitterheid met sinaasappelschillen en iets van gezouten citroen en lemon curd. 

D’Yquem 1999

Warm jaar en moeilijk voor botrytis

Bitterkoekjes, amandel, gekonfijnte sinaasappelschillen. Rozijn, butterscotch. Fluweel. De wijn heeft een bepaalde finesse en lichtheid door de nog aanwezige hoge zuren. Om stil van te worden. 

‘1989 is a very powerful wine that has a rare profile in keeping with such memorable vintages as 1929, 1947, and 1949’

D’Yquem 1989

De apotheose

Oké, hier kan je sterven – dit is alles wat je wil. Gekarameliseerde suiker, maar ook aangename bitterheid, en minder zoetheid. Pittig eten kan erbij. Dit is overrijpe appels, karamel, bruine bastardsuiker en verse bananencake. Alsof je karamel aan het maken bent in je glas.