Eigenlijk kan ik het nog steeds niet geloven. Gisteren proefde ik voor het eerst een Bollinger Vieilles Vignes Françaises. Champagne, dus.
Oké – zult u misschien denken – je zat weer eens aan de champagne? Klopt, maar dit was zoveel meer dan dat. Het was een ‘wat-als’-momentje dat door merg en been ging. De tijd stopte en mijn hoofd begon te tollen… Wat als ik geen vervolgstudie meer had gedaan? Wat als ik niet naar Frankrijk was gegaan tijdens die studie? Wat als ik dan nooit in de ban was geraakt van wijn? Wat als de verwoestende druivenluis Phylloxera Europa niet had getroffen?
Verwoestende phylloxera
Dat laatste is de spijker op z’n kop. Phylloxera, een druivenluis, is zo’n beetje de ergste vijand van de wijngaard. Door menselijk handelen kwam de luis eind 1800 vanuit Amerika in Europa terecht en verspreidde zich in rap tempo. Hele wijngebieden werden verwoest en er ontstond een internationaal wijntekort. Er was sprake van complete paniek. De minister van Landbouw & Commercie loofde destijds 20.000 francs (vergelijkbaar met 1 miljoen euro vandaag de dag) uit aan degene die de wijnstokken kon genezen.
Na alles geprobeerd te hebben – inclusief het strooien van in zwavelzuur opgeloste botten over de wijngaarden – kwam er uiteindelijk een Chileen met een oplossing. Amerikaanse wijnstokken bleken resistent tegen de luis. Overal in Europa begonnen wijnboeren met het enten van hun Europese druivenrassen op Amerikaanse wortelstokken (bron).
Magische wijngaarden
Wonder boven wonder bleven er drie kleine stukjes wijngaard met pinot noir in de Champagne bespaard. Deze stukjes waren (en zijn nog steeds) in handen van champagnehuis Bollinger. Twee van de wijngaarden liggen in Ay, Chaudes Terres en Clos St-Jacques en de andere, Croix Rouge, ligt in Bouzy. De wijngaarden zijn nog steeds enorm kwetsbaar. Helaas heeft phylloxera in 2004 alsnog Croix Rouge te grazen genomen en is nu ook uit de running.
De overige twee tellen bij elkaar op tot 0.45 hectare, wat goed is voor ongeveer 3000 flessen per jaar. Als het jaar tenminste goed genoeg is om een vintage uit te brengen. Voor deze wijn gebruikt Bollinger alleen de eerste persing – wat betekent dat 4000 kg druiven heel zachtjes worden geperst. Die 4000 kg resulteert in maximaal 2050 liter most – dit noem je de eerste persing ofwel tête de cuvée. Je kunt daarna dezelfde druiven nog een keer persen onder iets hogere druk, zogenaamde vin de taille, wat maximaal 500 liter mag opleveren. Deze tweede persing is iets minder geconcentreerd, heeft lagere zuren en is vaak rijk aan tannine (het sap komt dan meer in contact met de schilletjes en pitjes) en gebruikt Bollinger dus niet.
Jong of oud?
Frankrijk zou Frankrijk niet zijn als ze het niet een beetje verwarrend maken. Vieilles vignes, dat klinkt als oude wijnstokken, maar eigenlijk zijn de wijnstokken in kwestie best jong. De naam doelt meer op de oeroude Franse methode ‘en foule’ die wordt gebruikt in de wijngaard. Het is een nogal ingewikkeld verhaal, maar ik zal het proberen uit te leggen.
In deze wijngaarden was het dus niet nodig om de wijnstokken te enten op Amerikaanse wortelstokken. Hier staan dus nog originele, Franse stokken. Origineel: ja, maar oud: nee. Door het gebruik van deze ‘en foule’-methode is de bovenkant van de wijnstok, het stuk boven de grond, hartstikke jong. Die wordt namelijk elk jaar omgebogen en terug de grond in gestopt. Er moeten drie knoppen boven de grond uitsteken, zodat daar nieuwe takjes met druiven uit kunnen groeien. Tegelijkertijd groeien er ook weer nieuwe wortels uit de tak die de grond in gaat. En zo gaat dat elk jaar verder en schuift de wijnrank steeds een beetje op (bron).
Jeetje, ingewikkeld verhaal. Ik hoop dat ik volgend jaar een reisje Bollinger kan maken, zodat ik het met eigen ogen kan zien en foto’s kan maken ;-).
UPDATE! Ik ben er geweest. Op 3 februari 2018 keek ik uit én liep ik over het kleine stukje wijngaard in Ay, de Clos Saint Jacques. That happened.
Goed verhaal: Vieilles Vignes Françaises
De eerste Vieilles Vignes Françaises die op de markt kwam was die van 1970. Daarvoor werd de wijn afkomstig van deze wijngaarden gewoon meegenomen in de Bollinger blends. Het was Cyril Ray, een Britse wijnschrijver en Bollinger fan, die voorstelde om eens een aparte Champagne te maken van deze wijngaarden.
Dat was nogal ongebruikelijk in de Champagne. In tegenstelling tot Bourgogne waren ze hier helemaal niet zo gefocust op terroir of single vineyards, maar juist op het blenden van druiven, jaargangen en wijngaarden om tot een consistente stijl en kwaliteit te komen. Dat is tegenwoordig wel anders, denk maar aan de grower champagnes van Chartogne-Taillet, Agrapart en Ulysse-Collin.
Hoe smaakt het?
Intens. Ogen dicht. Enorme lengte. Het deed me denken aan peer/appel/kaneelcake. Vanille, gedroogde mango. Ik heb een paar van zulke kreten opgeschreven, maar daarna dacht ik, doei – ik ga genieten!
Als afsluiter een mooie quote uit een artikel van New York Times:
With the lore and romance of history and fantasy, of what might have been, bubbling up from the bottom of each glass, how can Vieilles Vignes Françaises ever be judged as merely a wine?
It’s not a wine. It’s the dream of a wine.
A Champagne True To Its Roots – New York Times – June 14th, 2006
Deze proeverij was onderdeel van een masterclass Bollinger georganiseerd door Wijnhandel Peeters en Verlinden Drink & Discover.
Share:
Welke wijn bij vitello tonnato